Nhà Rông Tây Nguyên

Nhà Rông Tây Nguyên

Cuốn Nhà rông Tây Nguyên là bước tiếp nối tất yếu cuốn Nhà mồ Tây Nguyên (tác giả: Nguyễn Văn Kự - Lưu Hùng, NXB Thế giới, 2002) để, như nhiều bà con Tây Nguyên vẫn tâm tình: “Tâm linh người chết đã được đối xử tốt như thế trong nhà mồ, thì tâm linh người sống cũng cần được đối xử như thế và hơn thế nữa trong nhà rông”.

Nói đến Tây Nguyên, hầu như bao giờ người ta cũng nghĩ ngay đến nhà rông. Nhà rông là một trong những di sản văn hóa rất tiêu biểu và đặc thù ở một số dân tộc vùng Trường Sơn - Tây Nguyên, đặc biệt ở Bắc Tây Nguyên và miền núi 2 tỉnh Quảng Nam, Thừa Thiên - Huế. Giáo sư Hà Văn Tấn viết: “Người ta nhận thấy nhà rông có nhiều chức năng giống với đình, như trụ sở của bộ máy quản trị buôn làng, nơi sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng, nhà khách, câu lạc bộ”. Có thể còn hơn thế nữa, nhà rông còn là nơi chuyển giao kinh nghiệm sống lâu đời từ thế hệ này sang thế hệ khác, và là trung tâm cố kết bền chặt cộng đồng làng.

Như trong một chuyến tham quan đặc biệt, cuốn sách này lần lượt đưa ta đi qua và dừng lại ở 66 ngôi nhà rông, cho phép ta tham dự một phần cuộc sống của những cộng đồng chủ nhân của nhà rông, cả bên trong lẫn bên ngoài không gian nhà rông. Người đọc có thể khám phá, tìm hiểu, so sánh, suy ngẫm về sắc thái văn hóa đặc sắc bậc nhất của miền đất kỳ diệu này. Đưa ta đi từ tộc người này đến tộc người khác, hết làng này sang làng khác, cuốn sách sẽ cho ta thấy rõ sự phong phú và đa dạng về kiểu dáng, về kết cấu nhà rông, đồng thời cũng giúp ta hiểu sâu hơn những đặc điểm chung vốn là đồng nhất trong truyền thống văn hóa lâu đời của lâu đời của nhiều dân tộc ở Trường Sơn - Tây Nguyên. Cuốn sách cũng không tránh né những chuyển động và thách thức mới đang đặt ra đối với nhà rông nói riêng và văn hóa Tây Nguyên nói chung, tạo cơ hội để độc giả tiếp cận và suy nghĩ về vấn đề du nhập những yếu tố mới, hiện đại và đa tạp đang diễn ra trong thực tế đời sống xã hội ở vùng đất cổ truyền này.

Nguyễn Văn Kự