Lẽ Thường

Lẽ Thường

Tầm quan trọng của Paine trong lịch sử nằm ở chỗ ông làm cho việc rao giảng nền dân chủ trở nên thực sự dân chủ. Trong thế kỷ XVIII, có nhiều quý tộc, triết gia, chính khách ở Anh và Pháp có tinh thần dân chủ. Nhưng họ trình bày tư tưởng chính trị của mình theo một hình thức chỉ thu hút được giới có học. Còn Paine, tuy lý thuyết của ông chẳng có gì mới, là người cách tân trong cách viết, nó đơn giản, trực tiếp, không khoa bảng, và theo kiểu mà mọi người lao động có trí khôn đều hiểu được. Điều này khiến ông cực kỳ nguy hiểm, và khi ông bộc lộ tính phi chính thống về tôn giáo, phe bảo vệ đặc quyền liền nắm cơ hội để trút cho ông tội mạ lị.... Số phận của ông muôn đời là được phe đối lập vinh danh và phe nắm quyền thù ghét. Ông có những sai sót, như mọi người khác, nhưng lại bị thù ghét và vu khống vì chính những đức tính của mình.

- Bertrand Russell