Nho Gia Pháp: Tư Tưởng Thông Luận

Tư tưởng pháp luật Nho gia là tư tưởng pháp luật luân lý. Tư tưởng pháp luật luân lý thực sự là dòng chính của văn hoá pháp luật cổ đại Trung Quốc, cũng là nét đặc sắc của hệ thống pháp luật Trung Quốc. Đây là điểm lập luận quan trọng của tác giả. Một số biện luận, phân tích về những khái niệm, quan điểm thường dùng trong sách rất độc đáo. Như “sự đối lập về Nho gia và Pháp gia trong pháp trị của Pháp gia và Nhân trị của Nho gia” thì tác giả cho rằng lý luận Pháp trị và lý luận Nhân trị tồn tại trong sự đối lập, phát triển trong đấu tranh, trong lịch sử Trung Quốc vừa không có lý luận pháp trị vừa không có thực tiễn về pháp trị, tư tưởng pháp luật cổ đại Trung Quốc lại không lấy cuộc đấu tranh đối lập giữa Pháp trị và Nhân trị làm mạch suy nghĩ chính. Sự tranh luận giữa hai nhà Nho gia và Pháp gia không phải là ở sự đối lập giữa Nhân trị và Pháp trị, họ đều là những nhà theo chủ nghĩa quân chủ, có điều, Pháp gia là chủ nghĩa quân chủ tuyệt đối vì vua, còn Nho gia chỉ là chủ nghĩa quân chủ tuyệt đối vì dân, nhưng cả hai đều không phải là chủ nghĩa Pháp trị.

Điều quan trọng là sự kết hợp giữa “trị người” (nhân trị) hay “trị pháp luật” (Pháp trị) “dùng người” hay “dùng pháp luật” mới là mô thức cơ bản của chế độ pháp luật hiện đại Trung Quốc, đây cũng chính là hướng suy nghĩ cơ bản của lý luận trị quốc của Nho gia. Lại ví dụ như thuyết “Pháp luật Nho gia là pháp luật tự nhiên” mà mọi người thường lưu truyền thì tác giả đã cố gắng chứng minh rõ sự khác nhau giữa luận thuyết về giá trị và phương pháp tư duy của pháp luật Nho gia và pháp luật tự nhiên của phương Tây và chỉ rõ pháp luật lý tưởng của Nho gia là “pháp luật của tiên Vương”. Một số điểm nêu trên đều là những điểm quan trọng. Đối với việc mổ sẻ sự hơn kém, khác nhau giữa văn hoá pháp luật phương Đông và phương Tây hoặc nắm vững ý nghĩa chân thực của hệ thống pháp luật Trung Hoa… đều là những vấn đề cần phải dốc sức nghiên cứu, luận giải.