Một Số Sự Kiện Lịch Sử 200 Năm Quan Hệ Việt-Mỹ 1820-2020

Vào đầu thế kỷ XIX, xứ sở Nam Kỳ (hay miền Nam Cochinchina) luôn cuốn hút những người ngoại quốc đến khám phá, tìm hiểu về vùng đất và con người nơi đây. Năm 1819 - 1820, những người Mỹ đầu tiên đã đến Sài Gòn, được coi là cuộc giao lưu văn hóa, kinh tế đầu tiên giữa Mỹ - Việt vào buổi đầu của thế kỷ.

Những người Mỹ đầu tiên đến Sài Gòn mặc dầu không có “quốc thư" nhưng vẫn được vị Tổng trấn Lê Văn Duyệt tiếp đón và tặng quà trang trọng, đã để lại nhiều ấn tượng cho vị thuyền trưởng John White, chỉ huy tàu Franklin đến Sài Gòn. Năm 1823 về Mỹ, ông có viết hồi ký về chuyến đi này với nhan đề “Chuyện của một người đi du hành trong biển Trung Hoa" (History of Voyag to the China sea). Có một điều đặc biệt là trong tái bản lần thứ 2, sách được mang tên "Chuyến đi đến Nam Hà (A Voyage to Cochinchina). Sự kiện này cho thấy tính hấp dẫn mà cuốn sách mang lại, song điều quan trọng hơn là tên gọi của cuốn sách “Xứ Nam Hà” - ý chỉ xứ Đàng Trong cũ (Cochinchina) của vương quốc Việt Nam hiện thời đã được thế giới biết đến.

Giao lưu văn hóa, kinh tế Việt - Mỹ đã được đặt ra ngay từ thời kỳ khai quốc, khi mà vị Tổng thống thứ ba của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ (1801 – 1809) đang thực thi nhiệm vụ tại Đại sứ quán ở Pháp quốc. Tuy nhiên, lịch sử mối bang giao đặc thù này phải đợi đến thời Tổng thống James Monroe (1817- 1825) mới ghi được dấu mốc đầu tiên. Thuyền trưởng John White cùng với thủy thủ đoàn của tàu Franklin đã trở thành những sứ giả thực sự của công cuộc khám phá độc đáo này. Vì vậy có thể nói, năm 1819 – 1820 được xem là sự kiện khai mở sớm nhất trong tiến trình giao lưu giữa Mỹ với Việt Nam.