Sách lịch sử Việt Nam ở trong nước từ nhiều năm qua - như một nghịch lý buồn - là hàng hiếm, trong đó một phần không nhỏ là sách dịch hoặc tái bản các tác giả từ trước 1975. Đương nhiên, dịch và tái bản là cần thiết, sách hay người ta mới dịch và tái bản. Nhưng sách viết mới, thể hiện những tìm tòi, nghiên cứu mới từ tác giả Việt Nam trong nước quá hiếm hoi, là đáng buồn, và đáng lo. Tôi quý tác phẩm này trước hết là vì vậy.
Tôi càng quý hơn vì tác giả Trần Viết Ngạc là thấy giáo dạy Sử. Các bài viết mà ông tập hợp trong sách này là kết quả nghiên cứu nhiều năm của ông trong quá trình giảng dạy, có những đề tài đã theo ông, hay đúng hơn, ông theo đuổi nó từ rất lâu rồi. Điều thú vị là mỗi bài đều có phát hiện mới, bên cạnh những kiến thức rất cơ bản mà, đáng tiếc, sách giáo khoa chính thống thường “bỏ qua”, vô tình hay cố ý. Vì nghiên cứu gắn với giảng dạy, nên các để tài trong sách thường liên quan xa gần đến lịch sử cận hiện đại Việt Nam, là chuyên môn sâu của tác giả tại Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Khác biệt nổi bật của tác giả chính ở cách ông tiếp cận hiện thực lịch sử và trình bày kết quả nghiên cứu của mình.
