Giã Biệt Hoang Vu (Giải Phát Hiện Mới 2013)

Nhà Tây Nguyên học nổi tiếng Georges Condominas có một tác phẩm đã trở thành kinh điển được đặt tên rất lạ: L’exotique est quotidien (có thể dịch là “Kỳ lạ mỗi ngày”). Khi đặt tên cho cuốn sách của mình, hẳn Condominas rất có ý thức về chuyện “exotique” đối với người làm dân tộc học, hay cả những người ít nhiều có tiếp xúc với các tộc người mà ta quen gọi là các dân tộc thiểu số, thậm chí cả người thường. “Exotique” bắt nguồn từ từ Hy Lạp exôtikos có nghĩa là lạ. Nhưng “lạ” đối với ai? Lạ đối với người phương Tây. Các đế quốc phương Tây đi chinh phục các thuộc địa, hầu hết ở vùng nhiệt đới, xích đạo, xứ nóng. Ở đấy họ gặp những điều hết sức kỳ lạ đối với họ, từ tổ chức xã hội, phong tục tập quán, hành vi của con người cho đến thế giới động thực vật… Do đó mà “exotique” lại thêm nghĩa là nhiệt đới, xứ nóng, xích đạo…

Cuốn sách hay dẫn người đọc tới những vùng đất mà có thể cả cuộc đời chúng ta sẽ không bao giờ đặt chân tới, hay thậm chí biết rằng chúng tồn tại dù chúng nằm ngay trên đất nước Việt Nam nhỏ bé này. Và cái nét văn phong không cầu kì, hoa mĩ, mà ngược lại rất ngắn gọn, tả thực sinh động của tác giả đã không những vạch trần những hiện thực trái ngang vẫn đang từng ngày từng giờ diễn ra trên những vùng đất ấy, tác giả còn giúp chúng ta tận hưởng được cái đẹp, sự độc đáo và càng thêm yêu thêm quý, thêm xót xa hơn khi những di sản thiên nhiên đó sẽ mãi mãi bị chôn vùi. Cái cảm giác tuyệt vọng vì không thể làm gì khác để cứu giúp những mảnh đất ấy sẽ thôi thúc trong mỗi người khi gấp cuốn sách lại. Nếu ai đó đã nói rằng đọc một cuốn sách, bạn có thể đi thêm muôn dặm đường, thì với tôi, cuốn sách này thực sự đúng với câu nói đó.