Nhịp Thở Chao Nghiêng (Nobel Văn học 2009)

Nhịp Thở Chao Nghiêng (nguyên tác: Atemschaukel) của tác giả Herta Müller là quyển tiểu thuyết đoạt giải Nobel năm 2009. Đây cũng là tác phẩm đầu tiên được xuất bản tại Việt Nam của nhà văn này.

Sau Thế chiến thứ hai, vào một buổi sáng giá lạnh của tháng Giêng năm 1945, Leo Auberg, chàng trai 17 tuổi người Đức sống ở Rumani bị lùa vào trại lao động của Liên Xô ở vùng Ukraine. Ban đầu, cậu tình nguyện đến trại lao động cải tạo vì muốn “thoát khỏi chiếc đê khâu của thị trấn” và “đến một nơi không hề biết mình.” Thế nhưng, Leo Auberg cũng nhanh chóng nhận ra chuyến đi này là một cuộc lưu đày.

Năm năm tại trại lao động cũng là năm năm cậu thanh niên phải chiến đấu chống lại sự thống trị của “Thần đói”. Xưởng gạch, mỏ than, công trường... là nơi con người bị cưỡng bách trong một cỗ máy rệu rã và nhục nhằn. Quanh cậu, một nhân quần chật chội sa vào nỗi ám ảnh, ảo giác về cái đói, cái chết.

Leo Auberg trải qua thế giới “Gulag” của các bản năng sinh tồn tầm thường, từ tăm tối huyễn tưởng thiên đường. Nhân tính, tự do hay tình yêu bị thứ thực tế tàn nhẫn làm cho biến dạng, rút kiệt dần dần...

Câu chuyện được Herta Müller viết với một lối văn chương tiểu thuyết hồi tưởng dồn nén, lạnh lẽo, sắc bén nhưng đầy tính thơ trên bức tranh cuộc sống tàn bạo và khốn cùng. Nhịp Thở Chao Nghiêng đã gợi ra thế giới méo mó của trại lao động trong tất cả sự phi lý về thể chất và đạo đức. Cơn đói đã biến các giác quan của Leo Auberg thành một thứ vừa nhạy bén vừa vươn sâu vào hư ảo. Hiện thực tại trại lao động Xô-viết trở nên tàn nhẫn và thảm khốc như một thái cực đối lập với những gì mà cuộc Thế chiến đã phơi bày.

Dựa vào những câu chuyện có thật do chính mẹ của mình và Oskar Pastior trải qua, nhà văn Herta Müller đã viết nên tác phẩm Nhịp Thở Chao Nghiêng. Văn chương Herta Müller vượt thoát từ trải nghiệm lưu đày; chống lại chứng lãng quên tập thể và sự xóa vết bản dạng con người trong bối cảnh toàn trị.

Thông tin tác giả

Herta Müller sinh năm 1953; là nhà văn người Đức sinh trưởng tại Rumani. Bà nổi tiếng với những tác phẩm miêu tả cuộc sống khó khăn ở Rumani dưới chế độ độc tài Nicolae Ceaușescu. Bà là chuyên gia nghiên cứu tiếng Đức và văn học lãng mạn tại Đại học Timișoara (Rumani).

Tuyển truyện ngắn đầu tay của Herta Müller Niederungen (Vùng đất thấp) ra mắt tại Rumani năm 1982 nhưng bị kiểm duyệt. Sau hai năm, tác phẩm này xuất bản đầy đủ ở Đức và gây tiếng vang. Năm 1987, bà di tản sang Đức. Từ năm 1995, Herta Müller trở thành thành viên của Viện Hàn lâm Ngôn ngữ và Thơ ca Đức.

Các tác phẩm tiêu biểu: Der Fuchs war damals schon der Juger (Con cáo từng là thợ săn, 1992), Herztier (1994), Heute war ich mir lieber nicht begegnet (Giấy triệu tập, 1997)... Bà từng nhận nhiều giải thưởng danh giá như: Kleist, Frankz, Kafka, Impac, Roswwitha, Aristeion và huy chương Carl Zuckmayer.

Herta Müller được Viện Hàn lâm Thụy Điển trao giải Nobel Văn học vào năm 2009 “vì những cống hiến cho thi ca và những tác phẩm văn xuôi bộc trực, miêu tả một quê hương mà tác giả phải lìa xa.”