Truyện Kiều (Tái bản năm 2022)

Quyển Truyện  Thúy  Kiều  này  là  một  quyển  sách  kiệt tác làm bằng quốc âm ta. Người  trong nước từ kẻ ngu phu  ngu  phụ  cho  chí  người  có  văn  học,  ai  cũng  biết,  ai  cũng đọc, mà ai cũng chịu là hay. Một quyển sách có giá trị  như  thế,  mà  chỉ  hiềm  vì  các  bản  in  ra,  có  nhiều  bản  không giống nhau, rồi có người lại tự ý mình đem chữa đi, chữa lại, thành ra càng ngày càng sai lầm thêm ra. Mới đây những bản in bằng quốc ngữ, tuy có dễ đọc và dễ xem hơn trước,  nhưng  chưa  thấy  có  bản  in  nào  thật  chính  đáng,  những điều sai lầm vẫn còn như các bản chữ Nôm cũ, mà chữ quốc ngữ viết lại không được đúng, và những lời giải thích  cũng  không  kỹ  càng  lắm.  Chúng  tôi  thấy  vậy,  mới  nhặt nhạnh các bản cũ, rồi so sánh với các bản mới để hiệu chỉnh lại cho gần được như nguyên văn. Chúng tôi lại hết sức tìm tòi đủ các điển tích mà giải thích cho rõ ràng, để ai xem cũng hiểu, không phải ngờ điều gì nữa.Hiện  nay  tập  nguyên  văn  của  tác  giả  làm  ra  thì  không tìm thấy nữa, chỉ có hai bản khác nhau ít nhiều là: bản Phường in ở phố Hàng Gai, Hà Nội; và bản Kinh của vua Dực Tông bản triều đã chữa lại.Bản Phường là bản của ông Phạm Quý Thích đem khắc, in ra trước hết cả.

Ông hiệu là Lập Trai, người làng Huê  Đường  (nay  đổi  là  làng  Lương  Đường)  phủ  Bình  Giang,  tỉnh  Hải  Dương,  đỗ  tiến  sĩ  về  cuối  đời  Lê,  cùng  với tác giả là bạn đồng thanh đồng khí, cho nên khi quyển truyện  này  làm  xong,  thì  tác  giả  đưa  cho  ông  xem.  Chắc  cũng có sửa đổi lại một vài câu, nhưng xem lời văn thì chỗ nào cũng một giọng cả. Vậy nên chúng tôi thiết tưởng rằng lấy  bản  Phường  làm  cốt,  thì  có  lẽ  không  sai  lầm  là  mấy.  Còn những chỗ mà bản Kinh đổi khác đi, hoặc những câu về sau người ta sửa lại, thì chúng tôi phụ lục cả ở dưới, để độc giả có thể xem mà cân nhắc hơn kém. Lại có một vài chữ người ta muốn đổi đi, nhưng không đúng với các bản Nôm  cũ,  thì  chúng  tôi  cũng  chú  thích  xuống  dưới,  chứ  không tự tiện mà đổi nguyên văn. Chủ ý của chúng tôi là muốn giữ cho đúng các bản cũ, chứ không phải muốn làm cho hay hơn.Truyện Thúy Kiều này nguyên lúc đầu tác giả nhan là Đoạn  trường  tân  thanh.  Sau  nghe  đâu  ông  Phạm  Quý  Thích đổi lại là Kim, Vân, Kiều tân truyện. Nhưng vì trong truyện  chỉ  có  Thúy  Kiều  là  vai  chính,  còn  Kim  Trọng  và  Thúy Vân là vai phụ cả. Nếu đề như vậy, thì e không hợp lẽ. Vả chăng tục thường gọi là Truyện Kiều, thì chi bằng ta cứ  theo  thói  thường  mà  nhan  là  Truyện  Thúy  Kiều,  rồi  ở  dưới đề thêm tên cũ: Đoạn trường tân thanh, gọi là để tỏ cái ý tồn cổ. Song đấy là nói về phần hình thức ở bề ngoài, còn về phần tinh thần và văn chương trong Truyện Thúy Kiều, thì sau này chúng tôi sẽ đem ý kiến riêng mà bày tỏ ra đây, họa may có bổ ích được điều gì chăng. Vậy trước hết xin lược thuật cái lịch sử của tác giả, để độc giả hiểu rõ tác giả là người thế nào.