Hoa Cúc Xanh

Hoa Cúc Xanh là tập truyện ngắn phản ánh khá sinh động đời sống xã hội bình dân Czech mấy thập niên đầu thế kỷ XX. Được xếp vào thể loại trinh thám - hình sự, hay loại truyện vụ án, nhưng thật ra các truyện trong Hoa Cúc Xanh đã có sự cách tân, phá cách, ‘phá’ cả về nội dung và hình thức thi pháp. ‘Trinh thám’ hay ‘vụ án’ ở đây chỉ là một sự vay mượn hình thức thể loại. Thế giới nhân vật trong truyện là thế giới của những con người đời thường, con người nhỏ bé, hiện ra quen thuộc trong văn học Nga và văn học Đông - Trung Âu cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Truyện các vụ án của Karel Čapek là một đặc sản tinh thần Czech. Phần lớn các truyện ông kể đều có giọng điệu khôi hài, trào tiếu, nhưng đầy nhân văn và cũng thấm đượm chất thơ. 

Nhà văn Karel Čapek đăng đàn khi văn học châu Âu đang rơi vào khủng hoảng, một sự khủng hoảng biểu hiện  trước hết là trong trạng thái ‘chồng lấn, mập mờ’ giữa văn học đại chúng và văn học tinh hoa. Độc giả khó lòng phân biệt và chọn lựa một trong hai dòng văn học giải trí và văn chương đích thực. Čapek xuất hiện như một sự đáp ứng kịp thời nhu cầu thẩm mỹ của thời đại. Các tác phẩm của ông thực sự là những tiếng nói nghệ thuật mới, mở thêm một con đường phát triển cho văn học châu Âu.

- PGS. TS Phạm Thành Hưng