Lịch Sử Việt Nam Qua Chính Sử Trung Hoa: Tống Sử, Nguyên Sử, Tân Nguyên Sử, Minh Sử, Thanh Sử Cảo

Từ trước công nguyên, người Việt cổ ở Việt Nam đã có lãnh thổ tự nhiên và tổ chức xã hội của mình, nhà nước sơ khai và ký ức tập thể của mình, tuy nhiên con đường trở thành một quốc gia của cộng đồng này lại là một con đường quá đỗi gian nan. Không chỉ lãnh thổ tự nhiên bị thôn tính, tổ chức xã hội bị tàn phá, nhà nước sơ khai bị thủ tiêu, mà cả ký ức tập thể cũng bị chia cắt, hủy diệt trở thành manh mún, tân khuyết. Trong suốt cả ngàn năm Bắc thuộc, ljch sử của cộng đồng người Việt cổ cổ c chỉ được ghi chép bởi các sử gia Trung Hoa, mà vì nhiều lý do những ghi chép ấy cũng rất thiếu sót và phiến diện, nên không lạ gì mà sau khi giành được độc lập vào thế kỷ X, mặc dù có nhiều nỗ lực chính quyền và trí thức Việt Nam thời phong kiến vẫn không thể xây dựng được một bộ thông sử khả tín của quốc gia Việt Nam dưới thời Bắc thuộc. Phần Tiền biên trong ba bộ thông sử quan trọng ở Việt Nam như Đại Việt Sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Việt sử cương mục tiết yếu cho thấy điều đó.

Nhưng phần Chính biên của ba bộ thông sử nói trên cũng không mấy khả quan. Các sử gia Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX gặp quá nhiều trở ngại mà trước hết là việc chiến tranh tàn phá sử liệu. Trong mười thế kỷ từ thế kỷ X đến thế k kỷ XIX, không thế kỷ nào ở Việt Nam không có chiến tranh, cả chiến tranh với nước ngoài lẫn nội chiến hay xung đột quân sự giữa các lực lượng đối lập với nhau trong nước. Trước thế kỷ XX, cả ba trung tâm chính trị - văn hóa lớn ở Việt Nam là Thăng Long (Hà Nội), Phú Xuân - Thuận Hóa (Huế) và Gia Định (Sài Gòn) cũng từng không ít lần bị chiến tranh trực tiếp tàn phá. Quốc gia phong kiến Việt Nam phát triển một phần nhờ chiến tranh, nhưng sử học truyền thống Việt Nam lại thiếu sót một phần vì chiến tranh... Quyển Lịch sử Việt Nam qua chính sử Trung Hoa này là góp phần bổ sung những thiếu sót ấy trước hết về mặt tư liệu.