Một Cuộc Đời Dang Dở: John F. Kennedy, 1917 - 1963

Một cuộc đời dang dở: John F. Kennedy, 1917 - 1963 khiến cho người ta thêm yêu lịch sử và cũng cay đắng nhận ra rằng, lịch sử là lịch sử, không có “giá như”. Nhưng nhiều học giả, nhà phân tích chính trị vẫn đưa ra giả thiết, nếu Kennedy còn sống đến nhiệm kì thứ hai, thì có khả năng quân Mỹ sẽ không đổ bộ vào miền Nam Việt Nam để rồi mất hơn 50 ngàn sinh mạng, và để lại một “hội chứng Việt Nam” day dứt trong lòng nước Mỹ, như cách mà B. Johnson đã quyết định.

Theodore C. Sorensen, một trợ lý thân cận của John F.Kennedy (JFK), đã nói: “Thường khi một con người mất đi, người ta hay ôn lại những kỉ niệm trong quá khứ. Nhưng khi Kennedy mất đi, người ta nói nhiều đến mất mát trong tương lai”. Tầm quan trọng của JFK đối với người dân Mỹ và hàng trăm triệu người trên toàn cầu cũng đạt gần đến mức huyền thoại. Chúng ta có thể tin rằng các thế hệ tương lai chắc chắn sẽ dành sự quan tâm đến ông, nhưng riêng độc giả Việt Nam sẽ có sự quan tâm đặc biệt, bởi theo nhiều học giả thì một trong những nguyên nhân khiến ông bị ám sát là do “tư tưởng hòa hoãn trong việc kết thúc chiến tranh ở Việt Nam”.

Cuốn sách Một cuộc đời dang dở: John F. Kennedy, 1917-1963 mô tả bức chân dung chính xác về Tổng thống John Fitzgerald Kennedy. Tác giả Robert Dallek, một trong những nhà sử học đáng kính nhất ở Mỹ, mô tả Kennedy là “một con người với đầy đủ những đức tính và những thiếu sót khiến ông dường như vừa phi thường lại vừa bình thường - một con người có trí tuệ khác thường, có mục đích, kỉ luật và óc phán đoán tốt, đồng thời vẫn có nhiều vấn đề về sức khỏe thể chất và cảm xúc”. Tác giả đã không để khía cạnh này lấn át khía cạnh khác mà cố tìm cách cân bằng chúng. Chẳng hạn, nhờ tìm hiểu về bệnh sử của Kennedy nhiều hơn bất kì tác giả viết tiểu sử nào trước đây, tác giả đã có cơ hội được thấy mức độ ông che giấu bệnh tật của mình trước công chúng cũng như tính cách mạnh mẽ của ông. Bên cạnh đó, tác giả đã cố gắng tìm hiểu khả năng “hấp dẫn phụ nữ” không thể phủ nhận của Kennedy, trong đó bao gồm cả các ví dụ ít được biết đến về những lần chinh phục phụ nữ của ông. Quan trọng hơn, cuốn sách là câu trả lời cho những hoài nghi về việc liệu có phải chính các vấn đề về sức khỏe và hành vi đã ảnh hưởng xấu tới năng lực làm việc của Kennedy trên cương vị tổng thống hay không.

Cuốn sách trở nên thú vị hơn với độc giả bởi tác giả đã tìm kiếm các ảnh hưởng tích cực và tiêu cực từ gia đình tới tính cách của Kennedy. Tác giả đã cho chúng ta biết về hai gia tộc nổi tiếng ở Boston nói riêng và nước Mỹ nói chung: dòng họ Kennedy (họ cha) và dòng họ Fitzgerald (họ mẹ). Với tầm nhìn và khát vọng, Joe Kennedy đã quyết tâm bằng mọi giá đưa một người con của mình trở thành Tổng thống Mỹ, khiến những người con nhà Kennedy luôn cố gắng vươn lên, không bao giờ chấp nhận vị trí thứ hai, thứ ba. Tham vọng và lòng tự tin vô bờ là nét chính trong quan niệm sống của hai dòng họ Fitzgerald và Kennedy. Triết lý điển hình của gia tộc JFK thể hiện trong câu nói của Joe Kennedy với em gái: “Nếu em không được làm đội trưởng thì đừng tham gia cuộc chơi”. Bên cạnh đó, tác giả cũng ghi chép về giai đoạn JFK phục vụ trong Hải quân, về công việc ở Hạ viện và Thượng viện… Quan trọng nhất là các chính sách trong giai đoạn làm tổng thống, về kinh tế, quyền công dân, trợ cấp liên bang cho giáo dục, bảo hiểm y tế cho người già, đói nghèo, và đặc biệt là các vụ việc với Liên Xô, vấn đề vũ khí hạt nhân, vũ trụ, vấn đề Cuba và cuộc chiến tranh ở Việt Nam… Tác giả không ngần ngại nói về điều mà ông tin là Kennedy sẽ làm với những vấn đề chắc chắn Kennedy sẽ phải đối mặt trong nhiệm kì thứ hai dù những giải pháp này có thể sẽ vấp phải nhiều hoài nghi.

John F. Kennedy (29/5/1917 - 22/11/1963) là vị tổng thống trẻ tuổi nhất trong lịch sử hơn 200 năm của Hoa Kỳ, vị tổng thống chỉ tại vị 1.000 ngày (ngắn thứ sáu trong lịch sử Hoa Kỳ). Một vị tổng thống chiến thắng trong kì bầu cử với cách biệt sát sao nhất. Qua nhiều lần thăm dò ý kiến của Viện Gallup, ông luôn được xếp là một trong năm vị tổng thống vĩ đại nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, rất nhiều lần ông được xếp hàng đầu, thậm chí có lúc xếp cao hơn cả Lincoln, Roosevelt, Washington.

Khi qua đời, JFK mới 46 tuổi và còn 13 tháng nữa mới kết thúc nhiệm kì tổng thống của mình. Một cuộc đời dang dở - một nhiệm kì tổng thống chưa trọn vẹn. Nhưng trong vòng 2 năm 11 tháng đứng đầu Nhà Trắng, Kennedy đã kịp làm được rất nhiều việc và vẫn ấp ủ nhiều ý tưởng lớn cho nhiệm kì thứ hai của mình. John Kennedy không chỉ được người dân Mỹ nhớ đến bởi tài năng và những việc lớn mà ông đã làm cho nước Mỹ, không chỉ bởi vẻ bề ngoài dễ mến, điển trai, hào hoa, hấp dẫn đại diện cho một thế hệ chính khách mới trẻ trung, tài năng và nhân văn. Người dân Mỹ và nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài nhớ đến ông còn bởi vì khả năng đặc biệt của ông trong tầm nhìn xa, cách đánh giá và xử lý tình hình, bình tĩnh, và đặc biệt là khả năng lôi cuốn trong những bài diễn văn hùng biện, khả năng sử dụng ngôn ngữ đầy thuyết phục, với các triết lý sâu sắc ẩn sâu trong những câu nói rất ấn tượng. Ví dụ, trong diễn văn nhậm chức trước 20.000 người, ông đã nói: “Không nên đòi hỏi Tổ quốc đã cho mình cái gì mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho Tổ quốc”.

Sau thất bại của nước Mỹ trong sự kiện Vịnh Con Lợn, khi rất nhiều chính khách tìm cách đổ lỗi cho nhau, ông đã khảng khái nhận trách nhiệm và nói: “Một chiến thắng sẽ có rất nhiều người bố, nhưng một thất bại luôn là một đứa con mồ côi…”. Những trang sách tư liệu về JFK, một trong những tổng thống vĩ đại nhất nước Mỹ, người được cho là luôn không muốn đưa quân vào miền Nam Việt Nam, chắc chắn sẽ làm thỏa mãn những mong đợi của nhiều độc giả và các nhà nghiên cứu về quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, cuốn sách dày dặn này có sự góp sức trong việc chuyển ngữ của TS Nguyễn Sỹ Hưng, cựu phi công MiG-21 thuộc Trung đoàn 921 - Không quân nhân dân Việt Nam, nguyên Chủ tịch - kiêm Tổng Giám đốc Vietnam Airlines. Ông là nhà nghiên cứu lịch sử chiến tranh trên không ở Việt Nam, tác giả nhiều cuốn sách, bài báo về đề tài Chiến tranh trên không và Hàng không dân dụng Việt Nam, trong đó có cuốn Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam (1965-1975) - Nhìn từ hai phía, và cuốn sách bằng tiếng Anh Historic Confrontations - Air Battles between VNP Air Force and US Air Power (1965-1973). Ông đồng thời là dịch giả tiếng Anh và tiếng Nga một số cuốn sách về các chính khách, nhà văn, nhân vật lịch sử. Chắc nhiều người sẽ nói rằng, giá như Kennedy không bị ám sát thì tình hình Việt Nam sẽ có những bước ngoặt khác, và biết đâu hàng triệu người Việt và người Mỹ sẽ không bị chết. Nhưng thật đáng tiếc, lịch sử không có “giá như”. Chúng ta không thể phủ nhận tầm quan trọng của Kennedy đối với người dân Mỹ và hàng trăm triệu người trên khắp toàn cầu. Có lẽ vì thế mà cuốn sách này có giá trị tuyệt vời hơn bao giờ hết đối với độc giả khi ra mắt vào đúng dịp kỉ niệm 60 năm ngày John F. Kennedy qua đời.