Nhà Và Người

Nhà & Người, chọn in gần 60 bài viết của tôi trong hơn hai chục năm qua cho một số tạp chí về kiến trúc nội thất. Cho dù yêu thích nhưng chuyện thiết kế và trang trí nhà tôi không rành, sao mà bình bàn được những gì chả phải nghề của mình. Như tên gọi cuốn sách, qua chuyện nhà cửa tôi muốn nói đến chuyện người, chuyện gia cảnh, mỗi gia mỗi cảnh, qua nhà thấy người qua người thấy nhà. Chỉ có nết người mới tạo ra được nếp nhà. Thêm nữa, chuyện nhà chuyện người cũng là chuyện của một thời. Một bộ bàn ghế, một bức tranh, một kiểu nhà hoặc cách bày biện trong nhà của người ấy đều có dấu ấn của thời gian. Mỗi thời mỗi khác.

Một phần nữa là chuyện đất, những vùng đất mà tôi đã đi qua, Sài Gòn, Hải Phòng, Đà Lạt, Sapa và Hà Nội nơi tôi sinh ra, một vài làng cổ ở Bắc Bộ, một ngôi chùa, một nhà thờ ngoài đê sông Hồng… Cũng như chuyện nhà, chuyện đất cũng là chuyện người. Nhà nào người đó, người nào nhà đó, đất nào người đó, người nào đất đó. Nhà cửa đất cát thủy thổ nào thì sẽ sinh ra tính tình, phong hóa, phong tục đó. Nói rộng ra thì chuyện thủy thổ cũng là chuyện đất, nước, chuyện đất nước, chuyện văn hóa, chuyện bờ cõi (văn hóa cũng chính là bờ cõi), chuyện dân tộc, chuyện đất nước Việt, chuyện người Việt.

Viết về kiến trúc, trang trí nhà cửa, phong cảnh vùng miền nhưng những chuyện ấy chỉ là cái vỏ, lõi của nó là chuyện người. Đất, nhà và người suy cho cùng là một. Thử hỏi có chuyện gì trong đời mà chả là chuyện người, chuyện gì thì cũng phải lấy những giá trị người làm căn bản.

(Lê Thiết Cương)